به محض آغاز جنگ ۱۲ روزه میان جمهوری اسلامی و اسرائیل، یکی از پرسشهای جدی مطرح شده در افکار عمومی این بود که چرا متولیان حکومت، که همواره بر آتش جنگ با اسرائیل دمیده بودند، هیچ امکاناتی همچون آژیر خطر و پناهگاه برای نجات جان مردم در بحران بزرگی همچون جنگ، تدارک ندیدهاند.
در طرف مقابل، همگان دیدند که به محض شلیک موشکهای جمهوری اسلامی، آژیرهای خطر در سراسر اسرائیل به صدا در میآمد و مردمی که از پیش، همه پروتکلها را فراگرفته بودند، بیدرنگ به پناهگاه میرفتند. پناهگاههایی که در فواصل مشخص، میتوانست مأمنی باشد برای شهروندان عادی که دخلی در جنگ ندارند.
اما در ایران دستگاههای حکومت جمهوری اسلامی از مردم تهران خواستند که به ایستگاههای مترو پناه ببرند که البته با استقبال عمومی مواجه نشد و حتی برخی از کارشناسان امر، آن را خطرناک و غیراصولی معرفی کردند.
در این میان نکته عجیب این ماجرا آن بود که در دل حکومت جمهوری اسلامی، یک سازمان عریض و طویل با نام «پدافند غیرعامل» وجود دارد که مهمترین وظیفهاش همین است که در مواقع جنگ، سیل، زلزله و بحرانهای بزرگ دیگر، از لحاظ برنامهریزی و تدارکات، زمینه نجات جان مردم را بر عهده داشته باشد، اما این سازمان هیچگونه تحرک مثبتی در آن دوران نداشت.
اگرچه چنین سازمانی باید از سالها قبل تدارکات مربوط به زمان جنگ را مهیا میکرد، اما نه تنها چنین نکرده بود، بلکه غلامرضا جلالی، رئیس «سازمان پدافند غیرعامل» در صفحه تلویزیون ظاهر شد و بدون اینکه در این باره مورد پرسش قرار بگیرد از دستاوردهای این سازمان درباره «عدم نشت مواد هستهای و شیمیایی» در پی حمله آمریکا به سایتهای هستهای خبر داد. گویی «مردم» در وظایف تعریف شده برای این سازمان حضوری ندارند و نبود آژیر خطر و پناهگاه در سراسر کشور، مهر تأییدی است بر همین موضوع.
حتی علیرضا زاکانی، شهردار تهران هم در یک گفتوگو، به این موضوع اعتراف کرد، «اینکه پناهگاه خوب و مطمئن نداریم، از غفلتهایی است که در گذشته صورت گرفته» است.
حالا پس از چند هفته که از آتشبس جمهوری اسلامی ایران و اسرائیل گذشته، سازمان مدیریت بحران شهرداری تهران، از جدیدترین طرح خود برای در امان بودن مردم این شهر، رونمایی کرده است: «کوله زندگی».
این سازمان از مردم خواسته که با تهیه یک کولهپشتی، هفتاد قلم کالای خوراکی و تجهیزاتی را که معرفی کرده در داخل آن قرار دهند و مدعی شدهاند چنین کولهای میتواند در مواقع بحران، جان سه نفر را نجات دهد.
در این فهرست، از کمکهای اولیه، چراغقوه، رادیوی کوچک، سوت، و فندک گرفته تا اقلام بهداشتی و مواد غذایی دیده میشود.
این موضوع، اگرچه به عنوان راهکاری برای نجات جان مردم معرفی شده، اما به نظر میرسد موجبات نگرانی عمومی را فراهم کرده است. یکی از کاربران شبکه ایکس به نام «نیلوفر سلیمی» در صفحه خودش نوشت: «سازمان مدیریت بحران آمده برای مشکلات تهران یه کوله طراحی کرده به اسم «کوله زندگی» که فقط سه روز دوام بیاوری! آنقدر هم به آن افتخار کردند که در این روزها و شرایط خبریاش کردند، ولی همین باعث ترس مردم شده. آنجا سازمان مدیریت بحران است یا ایجاد بحران؟»
یکی دیگر از ابعاد این نوع مدیریت بحران، آن است که هزینهها نه از سوی دولت، بلکه باید از طرف خود شهروندان پرداخت شود. با یک برآورد اولیه میتوان تخمین زد که هزینه تهیه این «کوله زندگی» با تمام اقلامی که در فهرست مذکور درج شده، دستکم بین ۹ تا ۱۲ میلیون تومان است که برای اغلب مردم، رقم بسیار سنگینی است.